DARENDE

Havadan Darende'yi görmek için
resimlere tıklayınız

7000 yıllık tarihi bir geçmişe sahip olan Otuz Yapraklı Gül Şehri Darende Hititlerden kalma bir yerleşim merkezidir. Önce Asurlular, ardından Persler daha sonra Roma İmparatorluğu yönetimine geçen beldemiz, 1517 yılında Yavuz Sultan Selim'in Mısır Seferi'nde Osmanlı yönetimine katılmıştır. İlçede bulunan Zengibar Kalesi ilk yerleşim yeridir ve çeşitli dönemlerde askeri üs olarak kullanılmıştır.
Tarihi ipek yolunun üzerinde bir ilim ve kültür şehri olan Darende, Malatya'nın giriş kapısı konumundaki bir ilçedir. Köklü tarihi, eşsiz doğal güzellikleri ve zengin kültür yapısıyla önemli bir yerleşim yeri olan Darende'de, yalçın kayalıkların haşmetli görünüşü, vadilerin ince kıvrımlarıyla buluştukça bir tabiat harikası görünümü arz eder.
Geçmişte Timelkia, Tiranda, Tiryandafil, Derindere isimleriyle anılmış bu şirin ilçemiz daha sonraları da Darende ismi ile gönüllere ve tarihe adını yazdırmıştır. İlçe yüzyıllar boyunca bir kültür ve ticaret merkezi olmuş, stratejik özelliğini her zaman korumuştur.

17. yüzyılda Darende'ye gelen Evliya Çelebi Seyahatname'sinde, o günün Darende'si hakkında; 'Kalesi harap olduğundan dizdarı ve neferleri yoktur. Şehir, nehir kenarında kerpiç ve taşla yapılmış 1000 kadar haneli, bağlı ve bahçeli, 7 mihrap camili, hanı, hamamı, çarşısı, pazarı olan şirin bir kasabadır.' diye söz etmektedir.

19. yüzyılda Sivas'a bağlı olan ilçemiz; kaynaklarda 'Sivas Vilayeti Merkez Sancağı'nda, Tohma Çayı kıyısında, kaza merkezi bir kasaba' olarak tanımlanmıştır. Cumhuriyetin ilanından sonra 1934'te hem yakınlığı, hem de iklim ve coğrafik benzerliği nedeniyle Malatya' ya bağlanmıştır.

SOMUNCU BABA

Asıl adı Hamid Hamidüddin olan ve Somuncu Baba adı ile bilinen, Osmanlı padişahlarından Yıldırım Bayezid zamanında yaşamış Şeyh Hamid-i Veli'nin kabrinin bulunduğu cami 14.yy eseridir. Anadolu'ya manevi fetih için gelen Somuncu Baba'nın (1412) son ve ebedi ikametgahı olmuştur. Türbesi cami içerisinde yer almaktadır.

Bursa'da bulunan Ulu Camii'nin açılış hutbesinde Fatiha Suresi'ni yedi faklı şekilde yorumlamıştır.Halkın ilgisinin artması üzerine manevi kişiliği ve bilgelik yönü ortaya çıkan Şeyh Hamid-i Veli Hazretleri şöhretten korktuğu için buradan ayrılmıştır.Kabri şerifleri, kendi zamanında halvethane olarak kullanılan, misk -ü amber kokulu, şimdiki Şeyh Hamid-i Veli Camii içerisinde olup, estetik yapılı cevizden oyma sanduka ile de kaplıdır.
Şeyh Hamid-i Veli'nin Yusuf Hakiki ve Halil Taybi adında iki oğlunun varlığı bilinmektedir. Yusuf Hakiki Aksaray'da kalarak orada vefat etmiştir. Diğer oğlu Halil Taybi ise, hacdan döndükten sonra babası ile birlikte Darende'ye gelerek yerleşmiş ve burada vefat etmiştir. Kabri şerifleri Şeyh Hamid-i Veli Hazretlerinin yanındadır.

HASAN GAZİ TÜRBESİ-ŞEHİTLİK ANITI


Seyyid Hasan Gazi, Hz. Peygamber Efendimiz (s.a.v)'in torunlarından, Hüseyin Gazinin kardeşi, Seyyid Battal Gazi'nin amcası ve kayınpederidir. Abbasiler döneminde Zengibar kalesinin kuşatmasında şehit olmuştur.(Miladi 830)

İlçemiz Darende'de, Şehitlik Tepesi olarak anılan yerde 'Fahr'ül Ulema Seyyid'üş-Şüheda' Seyyid Hasan Gazi'nin Türbesi bulunmaktadır. Aynı yerde ayrıca; I. Dünya Savaşı'nda, İstiklâl Savaşı'nda, Osmanlı-Rus Savaşı'nda, Kore'de, iç isyanlarda, Trablusgarb'ta ve terörle mücadelede şehit olan ve ismi tespit edilen Darendeli 92 şehidin isimleri birer mermer levhaya yazdırılarak, Şehitlik Anıtı içerisine konulmuştur.

ZENGİBAR KALESİ

( Sengbar Kalesi )

 

Darende'nin kuzey yamaçlarında bulunan ve Sengbar ismi ile anılan Zengibar Kalesi'nin kitabesi bulunmamaktadır. Seng-bâr, Farsçada Taşkale anlamına gelen bir sözcüktür. Kalenin yekpare bir kaya parçası üzerine kurulduğu düşünülürse, daha önce kaleyi ele geçirmiş olan Perslerin Kale'ye bu ismi verdiği sanılmaktadır. İki sahabe mezarının da bulunduğu rivayet edilen Kale; giriş kapısı, burçları, kral köşkleri ve su kanallarının kalıntıları ile yüzyıllar öncesindeki medeniyetlerin bugünlere taşınan izlerini bünyesinde saklamaktadır. Kale kapısı 2010 yılında restore edilmiştir.

HÜSEYİN PAŞA HAMAMI

Hüseyin Paşa Hamamı, 1743 yılında Hüseyin Paşa tarafından Darende'nin Eski Şehir denilen mevkiinde, Yusuf Paşa Bedesteni'nin kuzeybatısında yer almaktadır. Doğu-batı doğrultusunda dikdörtgen bir sahaya oturan hamam; soyunmalık, aralık, ılıklık (soğukluk), dört eyvanlı şemaya sahip sıcaklık ve külhan bölümlerinden oluşmaktadır. Türk Hamamlarının genel kompozisyonu olan, tüm yapıya hâkim, fenerli soyunmalık kubbesi ve sade görünüşlü dış yapı özellikleri Hüseyin Paşa Hamamı'nda da görülmektedir.

Bazı kaynaklarda Hamamın, Hasan Paşa tarafından şehre sıcak suyun getirilmesi üzerine 1837 yılında, çifte hamam olarak yaptırdığı kayıtlıdır. Oysa Hüseyin Paşa'nın Darende'de kayaları yardırarak getirdiği suyun üzerine yaptırdığı hamam değil, bir gusülhanedir.

YUSUF PAŞA BEDESTENİ

Darendeli Yusuf Paşa; Osmanlı Padişahlarından Sultan Üçüncü Mustafa (1757-1774) döneminde yaşamıştır. Urfa valisi iken Urfa'da bir medrese ve hayrat tesis etmiştir. Bazı kaynaklar, Yusuf Paşanın 1761'de vefat etmiş olduğunu kaydeder.

Bedesten dikdörtgen planlı olup, Osmanlı döneminde yapılmış, kapalı çarşı planını yansıtmaktadır. Yusuf Paşa Bedesteni iki bölümden ibarettir. Güneydeki bölümün batı duvarı iki metre kadar dışarı taşmış vaziyettedir. Bu nedenle kuzey bölümden iki metre geniştir. Yapının dış duvarları muntazaman kesme taş¸ iç duvarları ve tonoz örtüsü moloz taştandır. Eskişehir mevkiinde bulunan Bedesten, aynı zamanda Darende'nin en eski çarşı merkezlerinden olup, içerisinde 36 adet dükkan bulunmaktadır.

YALNIZ MİNARELER

Darende'nin tarihi yapılarından olan, camilerinden ayrı kalmış melül minareler kesme taştan inşa edilmiştir. İlçemizin açık hava müzesini andıran Eskişehir bölgesinde yer alırlar. Selçuklu, Dulkadiroğulları Beyliği ve Osmanlılar zamanında kalan 7 minarenin camileri, halkın başka yerlere taşınması sonucu ya yakılarak yok olduğu ya da duvar taşları başka yerlerde yapı malzemesi olarak kullanıldığı düşünülmektedir.

Yalnız minarelerin hikâyesi rivayete göre şöyledir;

Zamanın birinde Darende'de biri kayaların tepesinde, diğeri düzlükte iki kardeşe ait iki köy varmış. Bu iki kardeş hiç anlaşamaz, devamlı kavga ederlermiş. Olacak bu ya yukarı köyden bir delikanlı aşağı köyün en güzel kızına aşık olmuş, tabi iki köy halkı da bu işe tavır koymuş.

Bunun üzerine delikanlı kızı kaçırınca husumet başlamış. Aşağı köy, kızı geri isteyip, yukarı köy vermedikçe, iki kardeşte olduğu gibi köy halklarının da arası iyice açılmış. Yukarı köy bakmışlar olacak gibi değil ' Alın ikisini de!' diyerek bahtsız kızı sevdiği eşine, ikisini de bir ata bağlayıp kayalardan aşağı salıvermişler.

Bu manzara karşısında donup kalan aşağı köyün ahalisi 'Artık bu diyar bizlere haram.' diyerek neleri var, neleri yok toplamışlar, camileri dahi yerlerinden sökmüşler, terk-i diyar etmişler. Yanlarına alamadıkları sadece minareler olmuş.

Bu minareler, o gün bu gündür yalnız minareler olarak anılmaktadır.

MEDİŞEYH TÜRBESİ( Abdurrahman Gazi Hz.)

Seyyid Abdurrahman Gazi Hazretleri, Tabiîn-i Kiramdan olup, Peygamber Efendimiz (s.a.s)'in sahabesi ile görüşen çok bahtiyar zatlardan biridir. Medine asıllı olan Şeyh, kısaca "Medişeyh" olarak anılır. Abdurrahman Gazi Hazretlerinin Medine-i Münevvere'den gelen İslam ordularının Anadolu'ya yaptıkları seferlere katıldığı ve burada şehit düştüğü bilinmektedir. Medine'den gelmiş olması ve Peygamber Efendimiz (s.a.s)'in temiz neslini temsil etmesi açısından ayrı bir hürmet gösterilmektedir. Tabiînden olan Seyyid Abdurrahman Gazi Hazretlerinin birçok kerametleri vardır. Doğum ve vefat tarihleri kesin olarak bilinmemektedir. Türbesi, ilçemiz Darende'de asırlardır ziyaret edilen mekânlardandır.
Türbesi ve külliyesi D-300 karayolu üzerinde, Darende'ye 9 km mesafededir. Eski adı Medişeyh, yeni adı Karşıyaka köyünde medfundur. Külliye; türbe ve camii olmak üzere iki ayrı bölümden oluşmaktadır.

ABDURRAHMAN-I ERZİNCANİ CAMİİ VE KÜLLİYESİ

Abdurrahman-ı Erzincanî, Yıldırım Bayezid devri meşayıhlarındandır. Şeyh Safiyyüddin Erdebilî'nin halifelerindendir. Şeyh Hamid-i Veli ( Somuncubaba) 'nin kayınpederidir. İlçemiz Balaban kasabasında ikamet etmiş ve burada yaklaşık 1432 (h.835) tarihinde vefat etmiştir.

CAMİ VE KÜLLİYENİN TEKNİK ÖZELLİKLERİ

İslamın beş temel şartını esas alan beşgen camii planı ve Peygamber Efendimiz (s.a.s)'in sancağını temsil eden minaresi, mimari estetik açıdan ilgi çekici ve başarılı bir uygulamadır. Türkiye'de camii mimarisi açısından özel bir konuma sahiptir. Türbe kısmı ise eskiden olduğu gibi piramit taş yapı ile kaplıdır. Tamamen kesme taştan yapılmış olan Külliyenin etrafında yatılı Kuran Kursu ve müştemilatı mevcuttur

ASLANTAŞLAR

İlçemizin 20 km. güneybatısında kalan Yeniköy'ün hemen yakınında göz alabildiğince uzanan bir ovanın ortasında bulunan aslan heykelleri güney-kuzey yönünde ayakta durur vaziyettedir. Hitit dönemine ait olan ve MÖ 2000 yıllarından kalma heykellerin baş yüksekliği 2 metre, gövde uzunluğu 2,5 metredir. Bacak ve ayak aralıkları yontulmadan bırakılan heykellerin ne amaçla dikildiği bilinmemektedir. Yapılan araştırmalarda yakın çevrede yüzeyde herhangi bir yerleşim yeri veya heykeltıraşlık merkezi olduğuna dair bir bulgu tespit edilmemiştir. Aslan figürü bu topraklarda hüküm sürmüş bütün medeniyetler tarafından güç ve iktidarın sembolü olmuştur. Mezarlara, anıtlara, kaya yüzeylerine ve paralara işlenen aslan figürünün en güzel örneklerinden biri de ilçemizdedir.

OZAN ANIT MEZARI

Darende'ye 50 km mesafedeki Ozan köyü yakınlarında 8.yüzyıldan kalma taş yapı, küçük bir kilise olarak kullanılmıştır. Battal Gazi tarafından mescide çevrilmiş olduğundan Ozan Mescidi olarak da bilinmektedir. Ozan Anıt Mezar 6x6x7 ölçülerine sahiptir.

Anıt mezarın restarosyonu için Darende Kaymakamlığınca proje hazırlanmış olup, yaptırılan proje Sivas Koruma Kurulu'na sunulmuştur. Projenin kabulü ile birlikte sağlanacak kaynak ile Ozan Anıt Mezarı onarılarak turizmin istifadesine sunulacaktır.

MAŞATTEPE TÜMÜLÜSÜ

İlçemiz Darende'ye bağlı Yenice Beldesinde bulunan tarihi Maşattepe Anıt Mezarı 1989 yılında yapılan kazı çalışmalarında gün ışığına çıkarılmıştır. Mezar içten düzeltilmiş dıştan moloz, taş ve toprakla dolgulandırılmış çift dramos (mekân) yapıda; boşlukta ahşap sanduka (tabut) içerisinde bir adet kadın cesedi bulunmuştur. Mekân içerisinde MÖ 1. yüzyıla ait taşınır nitelikte küçük ve maddi değerine paha biçilemeyen tarihi eserler ilimiz Malatya Müzesi'nde teşhire sunulmuştur. İlçe turizmine canlılık getiren bu eser tarihten günümüze uzanan ve yıllarca toprak altında saklanmış önemli bir hazinemizidir.

GÜNPINAR ŞELALESİ

Ülkemizin birkaç tabi şelalesinden birisi olan Günpınar Şelalesi, İlçemize bağlı Günpınar köyündedir. Darende'ye 8 km. uzaklıkta bulunan Şelale Malatya'nın en güzel mesire yerlerindendir. Kaynağından 3 kademe halinde, yaklaşık 40 metre yükseklikten dökülen su zerrecikleri rüzgârla kucaklaşıp yüzünüzü okşamaktadır. Dünyanın dört bir yanından gelen binlerce ziyaretçiye dinlenme, eğlenme, spor yapma imkanı sunan doğa harikamızda isteyenler suyun kaynağına doğru 1,5 km.lik parkurda trekking yapabilmektedir. Günpınar Şelalesi'nin sol tarafında ana dereden bağımsız kaynak sularının süzüldüğünü görebilirsiniz.

Bu sular kış mevsiminde donarak Şelaleyi adeta Pamukkale'ye benzetir. Ülkemizin iki önemli turizm merkezi olan Kapadokya'yı Nemrut'a bağlayan devlet karayoluna sadece 5 km. uzaklıktaki Günpınar Şelalesi görülmeye değer bir tabiat güzelliğidir. Çevresine yaydığı negatif iyonla ziyaretçilerine sağlık ve enerji vermektedir.

TOHMA KANYONU
İlçemiz yerleşiminin fiziksel yapısını vurgulayan en belirgin yüzey şekli Tohma Çayı ve kanyonudur. Tohma Kanyonu dik ve dike yakın yüksek yamaçlardan oluşan bir görünüme sahiptir. Bu özelliği ile kanyon yamaçları tırmanış sporcularına adrenalin dolu bir macera sunmaktadır. Kanyon içerisinden akan Tohma, üzerinde Rafting severlere heyecanlı saatler yaşatırken, Tohma kıyısındaki dar ve patika yolların yanı sıra mükemmel manzara, adeta doğa yürüyüşünü (trekking ) tercih edenlere eğlenceli saatler geçirmeleri için tasarlanmıştır. Foto Safari için de oldukça uygundur.

KUDRET HAVUZU

Tohma Kanyonu içerisinde, kayaların arasından akan suyu yaz-kış 22 °C sıcaklıkta olan 3 adet havuzdan oluşmaktadır. Kudret havuzu özellikle yaz aylarında İlçemize gelen ziyaretçiler için mükemmel bir eğlence, yüzme, serinleme ihtiyacı hissedenlerin isteklerini maksimum düzeyde karşılayan bir mekandır. Havuzu dolduran su dakikada 11 metreküp debi ile akmaktadır.

FESTİVALLERİMİZ VE ETKİNLİKLERİMİZ

Zengibar Karakucak Güreş ve Kültür Festivali

İlçemizde 57 yıldan beri düzenlenen Zengibar Karakucak Güreş ve Kültür Festivali ülkemizin önemli spor ve kültür etkinliklerindendir. Festival, toplum içerisindeki birlik ve beraberliği pekiştirmekte, yakında ve uzakta bulunan hemşerileri buluşturmakta, topluma coşku ve heyecan vermektedir. Festival programı içerisinde dünyaca ünlü sünnet uzmanımız Kemal ÖZKAN ve ekibinin katılımıyla düzenlenen Sünnet Şöleni'nde çocuklarımız erkekliğe ilk adımlarını atmaktadır. Yine Festival programı içerisinde trap atışları, mahalli yemek yarışmaları yapılmaktadır.

Festival gecelerinde ülkemizin yetiştirmiş olduğu sanatçılar, katılımcılara unutulmaz dakikalar yaşatırken, devlet yöneticilerimizden önemli isimlerin de katıldığı Festivalin son gününde; cesaret, güç, mertlik, dürüstlük, çeviklik, beceri gibi özellikleri bünyesinde barındıran ve Türk karakterine çok uygun bir spor dalı olması nedeniyle; atalarımızdan günümüze kadar tüm Türk toplumlarında sevilmiş ve önemsenmiş olan Güreş müsabakaları yapılmaktadır.

İlçemizde düzenlenen Zengibar Karakucak Güreş ve Kültür Festivali yılların birikimiyle geleceğe daha güzel ve başarılı etkinliklerle taşınacaktır. Festival Ağustos ayında düzenlenmektedir

Somuncu Baba ve Hulusi Efendi Kültür Etkinlikleri

İlçemizde, insanları aydınlığa ulaştıran maneviyat erenleri arasında yer alan 14.yüzyılın önderlerinden Hacı Bayram-ı Veli'nin hocası, Somuncu Baba Hazretleri ile onun pak neslinden gelerek, ömrünü, insanlığa hizmete adayan, yüzyılımızda yetişen mutasavvıf ve divan şairi Es-Seyyid Osman Hulusi ATEŞ Efendiyi tanımak ve anlamak, onun tasavvufi ve edebi yönünü kavramak amacıyla 1991-1997 yılları arasında, Somuncu Baba ve Hulusi Efendi Sempozyumları 7 defa düzenlenmiştir. 2001 yılından itibaren, Es-Seyyid Osman Hulusi Efendi Vakfı'nca düzenlenen ve her yıl tertiplenen 'Somuncu Baba ve Hulusi Efendi Kültür Etkinlikleri' edebi ve ebedi şahsiyetleri tanımak ve tanıtmak açısından önemli kültürel etkinliklerimizdendir. Her yıl haziran ayı içerisinde tertip edilmektedir.

Ayvalı Alabalık ve Kültür Şenlikleri

İlçemizin kuzeydoğusunda bulunan; sıcakkanlı, misafirperver insanları, soğuk suyu ve özellikle son yıllarda hızla artan alabalık üretimiyle tanınan Ayvalı Beldemizde başta bağrında yetiştirdiği gurbetçileri ve civar köylerdeki vatandaşları bir araya getirmek, birlik, beraberlik ve kaynaşmayı sağlamak amacıyla üç yıldan beri Ayvalı Alabalık Kültür ve Sanat Şenliği düzenlenmektedir. Beldede gerçekleştirilen balık üretiminin ve yetiştirilen balıkların tanıtımının yapıldığı şenliklerde, misafirlere alabalık ikramı da yapılmaktadır. Şenliklerde yerel ve ulusal sanatçılar verdikleri konserlerle vatandaşları eğlenceli dakikalar yaşatılmaktadır.

Yıkılhan Yayla Şenlikleri

İlçemizin Günerli köyüne bağlı Soğuksu mevkiinde düzenlenmekte olan Yıkılhan Yayla Şenliği, Malatya İli Darende İlçesi ve Çevre Köyleri Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği tarafından organize edilmektedir.Çok sayıdaki köyün katılımıyla, 1800 rakımlı mevkide gerçekleşen şenliklerde vatandaşlar gönüllerince eğlenmekte ve gurbette bulunan hemşerileriyle hasret gidermektedir. Şenlik köylüler ve gurbet ellerde bulunanlar için tanışma, kaynaşma ve dayanışma adına önemli bir etkinlik halini almıştır.

İLÇEMİZDE YAPILAN DİĞER ETKİNLİKLER

Günpınar Köyü 470 Şehitleri Anma Programı

Tohma Kanyonunda Rafting Turnuvası

Yeniköy Köyümüzde Aşure Günü
...........................